ارگ علیشاه تبریز یکی از بلند ترین و قدیمی ترین دیوار های تاریخی ایران است که دیرینه اش به ۷۰۰ سال قبل باز می گردد و از جمله مهم ترین جاذبه های دیدنی شهر زیبای تبریز است. با توجه به نوشته ها و یادداشت های تاریخ نگاران و جهانگردان تاریخی، ارگ علیشاه تنها بنا مرتفع شهر تبریز است که حتی از دور دست قابل دیدن بوده است. ارگ علیشاه تبریز که مجموعه بینظیر، از نظر معماری محسوب می شود. ابتدا به صورت مسجد عظیمی ساخته شده بود که در اثر گذر زمان، زمینلرزه های بسیاری که در تبریز رخ داده است؛ همچنین جنگ ها تا حدود زیادی تخریب شده است. در حال حاضر، تنها بخشی از این بنا بصورت یک دیوار مرتفع باقیمانده است که به نام ارگ علیشاه خوانده میشود. اگر با بلیط هواپیما تبریز به این شهر سفر کردید، در گشت و گذار در مرکز شهر تبریز، سری هم به ارگ علیشاه بزنید.
فهرست مطالب
- تاریخچه ارگ علیشاه تبریز
- معماری ارگ علیشاه تبریز
- کاربری ارگ علیشاه چیست؟
- در ارگ علیشاه چه چیزی را مشاهده خواهید کرد؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
تاریخچه ارگ علیشاه تبریز
ارگ علیشاه تبریز به دستور و تلاش همت تاج الدین علیشاه گیلانی وزیر ایلخانان مغول در سال های ۷۱۶ تا ۷۲۴ با هدف ساخت آرامگاه بزرگی در صحن مسجد آغاز شد. بد نیست بدانید که قسمت جنوبی این مسجد دارای طاق بزرگی بوده است که علیشاه از معماران آن زمان اندازه طاق کسری را پرسیده و دستور داد که ۴ گز (هر گز معادل۱۰۴ سانتیمتر) از آن بزرگتر ساخته شود. جالب است بدانید که ارگ علیشاه تبریز یادگاری با ارزش از آسیب های طبیعی و حوادث تاریخی دوران گذشته است و با وجود این آسیب ها همواره سنگری مستحكم و مسلط برای شهر تبریز بوده است. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله معرفی مراکز خرید اصفهان را بخوانید.
بهتر است بدانید که ارگ علیشاه تبریز با توجه به ویژگی های هر دوره، کاربری ها و استفاده متفاوتی نیز داشته است. برای مثال، در دوران سلطنت قاجاریه، این مسجد و محوطه آن به عنوان انبار غلات و انبار مهمات نظامی مورد استفاده قرار گرفت و حصاری دور آن کشیده شد و به همین دلیل نام آن به ارگ تغییر یافت.
معماری ارگعلیشاه تبریز
ارگ علیشاه تبریز یکی از شاهکار های هنر معماری ایران محسوب می شود که عظمت و شکوه آن در هنر معماری ایران و به عنوان نمونه ای از بنای اسلامی، کمنظیر است. سبک معماری ارگ علیشاه شیوه آذری، سبکی در معماری ایرانی پس از اسلام است که به آذربایجان منسوب است که معمار آن استاد فلکی تبریزی هستند. شیوه آذری، سبک مغول یا ایرانی – مغول نیز نامیده می شود. جالب است بدانید که در ساخت این بنا، ساروج و مصالح ساختمانی بادوام استفاده شده است که در دوره حکومت ایلخانان رواج یافت.
ارگ علیشاه تبریز مانند سایر آثار تاریخی از زلزله ویرانگر قرن دهم شهر تبریز در امان نمانده و بخش بزرگ مجموعه ارگ در اثر زلزله این پدیده طبیعی فروریخته است و شکستگی بزرگی در بدنه ارگ از این زلزله پدیدار شد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله دریاچه چیتگر کجاست را بخوانید.
کاربری ارگعلیشاه چیست؟
ارگ تبریز در ابتدا قرار بود فقط یک آرامگاه باشد؛ اما در طول تاریخ کاربریهای متفاوتی پیدا کرد. در این بخش قصد داریم تا شما را با تاریخ پرفرازونشیب ارگ تبریز آشنا کنیم. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله معرفی کوه های مریخی چابهار را بخوانید.
- استفاده از ارگ بهعنوان انبار آذوقه
با یک حساب سرانگشتی، متوجه میشویم ارگ تبریز حدود ۷۰۰ سال قدمت دارد. ۷۰۰ سال عمری طولانی برای یک بنا محسوب میشود. در این مدت، آسیبهای بسیاری به این ارگ وارد شد. همچنین، در دوران مختلف، ارگ تبریز کاربری متفاوتی پیدا کرد؛ برای مثال، در دوران قاجار، این ارگ را به انبار غلات و مهمات نظامی تبدیل کردند. در آن دوران برای حفاظت از ارگ، دور آن را حصار کشیدند. در همان زمان بود که مسجد علیشاه به ارگ علیشاه تغییر نام پیدا کرد.
- ارگ در دوران جنگ
در بین سالهای ۱۸۰۴ تا ۱۸۲۴ میلادی، ایران با روسیه در جنگ بود. همچنین در سال ۱۸۵۷، ایران و انگلستان وارد جنگ شدند. در همه این سالها، ارگ علیشاه ارگ نظامی بود. به فرمان عباس میرزا، ولیعهد پادشاه قاجار، این ارگ به نهاد نظامی مهمی تبدیل شد. وی دستور داد سربازخانه ستاد فرماندهی جنگ ارتش ایران و همچنین کارخانه ریختهگری و توپسازی، به محوطه ارگ تبریز منتقل شوند. لازم به ذکر است در همان دوران، یک عمارت کلاه فرنگی نیز در محوطه ارگ بنا شد.
- کاربرد ارگ در دوران مشروطه
در دوران مشروطه، این ارگ به پادگان نظامی تبدیل شد. در حقیقت، ارگ تبریز در دوران مشروطیت و قیام مردم تبریز، سنگری امن برای مبارزان مشروطهخواه بود. جالب است بدانید ارگ علیشاه باعث تقویت موضع نیروهای باقرخان و ستارخان در برابر شلیک توپهای محمدعلیشاه قاجار شد. هنوز هم با کمی دقت میتوانیم شاهد جای توپهای آن دوران روی دیوارهای ارگ باشیم.
- تیر آخر به قلب ارگ
پس از مشروطه، در زمان حمله ارتش روس به ایران، مردم تبریز قیام کردند. مردم بازهم ارگ تبریز را بهعنوان پایگاه نظامی خود در برابر حملات روسها برگزیدند. ازاینرو، توپهایی را بر فراز دیوارهای این ارگ قرار دادند تا بتوانند از خود دفاع کنند. متأسفانه در سال ۱۲۹۰ هجری شمسی، تبریز سقوط کرد. روسها موفق شدند در آن سال تبریز را فتح کنند. پس از سقوط تبریز، این ارگ به دست روسها به توپ بسته شد.
در ارگعلیشاه چه چیزی را مشاهده خواهید کرد؟
ارگ علیشاه در زمان تاجالدین علیشاه، مسجد جامع شهر محسوب می شد و با كاشی و ازاره سنگی و ستون های مرمری و كتیبه ها و گچبری های زیبایی تزیین شده بود. با رفتن به محوطه ارگ علیشاه تبریز سه دیوار بلند که به شكل ایوان را مشاهده خواهید کرد. قسمت مسقف مسجد که در حقیقت تشکیل دهنده ایوان طاق پوش و طاق استوانهای عظیمی است.
این بخش، شبستان و عنصر اصلی مسجد علشاه بهشمار می رفت. عرض هر یک از این دیوار ها ۱۰ متر و داخل آنها مرکب از دو دیوار عریض است که توسط طاق هایی به هم اتصال یافتهاند. لازم به ذکر است که در حفاری های انجام گرفته مشخص شده که ۷ متر از دیوار ها زیر خاک قرار دارد. عرض بنای به جا مانده ارگ علیشاه ۳۰ متر و ارتفاع آن ۲۶ متر است.
معرفی اماکن و جاذبه های نزدیک به ارگ علیشاه
- خانه بهنام تبریز: ۱٫۳ کیلومتر
- عمارت میدان ساعت تبریز: ۱٫۶ کیلومتر
- موزه عصر آهن تبریز: ۳٫۱ کیلومتر
- بازار بزرگ و قدیمی تبریز: ۳٫۳ کیلومتر
- خانه مشروطه تبریز: ۴٫۱ کیلومتر
چه هتل هایی در نزدیکی ارگ علیشاه تبریز قرار دارند؟
- هتل سهند تبریز
- هتل ارگ تبریز
- هتل زیبا تبریز
- هتل آپارتمان بهبود تبریز
- هتل نوبر تبریز
کدام رستوران ها در نزدیکی ارگ علیشاه هستند؟
- رستوران علیشاه
- چلو کبابی کسرا
- دیزی سنگی اوستا کریم
- رستوران سنتی عمارت
- کافه رستوران لاما
سخن پایانی
شما در این مقاله با ارگ علیشاه تبریز آشنا شدید. همچنین از موقعیت و کاربری های آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
این ارگ در قرن هفتم قمری بنا شده است.
بازدید از این ارگ رایگان است.