یکی از مناطقی که در تهران بسیار شناخته شده می باشد و در بین مردم ایران به شهرت رسیده، حرم عبدالعظیم می باشد. این مکان یکی از قدیمی ترین حرم ها در تهران بوده که همواره مرکز توجه بسیاری از مومنین و مومنات است. این حرم در یکی از شهر های مذهبی تهران به نام شهر ری واقع شده که به عنوان یکی از شهر های با ارزش از نظر تاریخی می باشد. به طور مثال می توان گفت در زمان زرتشتیان این منطقه به عنوان پایتخت مذهبی شناخته میشد یا در دوره اشکانیان پایتخت تابستانی به حساب می آمد. در این مقاله به سراغ حرم شاه عبدالعظیم رفتیم تا بیش از قبل اطلاعات لازم درباره آن را یادآور شویم پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
- حضرت عبدالعظیم حسنی که بود؟
- حرم شاه عبدالعظیم حسنی کجاست؟
- چرا مردم به زیارت شاه عبدالعظیم میروند؟
- معرفی قسمت های مختلف حرم عبدالعظیم حسنی
- سخن پایانی و سوالات متداول
حضرت عبدالعظیم حسنی که بود؟
عبدالعظیم حسنی به سال 173 قمری در مدینه منوره به دنیا آمد. ایشان از نوادگان امام علی (ع) به حساب می آید که درسن 79 سالگی بر اثر بیماری دار فانی را وداع فرمودند. یکی از دلایل شهرت عبدالعظیم حسنی، نسبت ایشان به امام حسن مجتبی می باشد که در بین مردم بسیار معروف گشته است. البته برای کسب طلاعات بیشتر میتوانید مقاله مکان های تفریحی مذهبی تهران را بخوانید.دلایل بی شماری سبب شده بودند تا حضرت عبدالعظیم از محل زندگی خود دست بکشد و به شهر ری مهاجرت نماید.
از جمله دلایل ایشان برای این امر می توان به اوضاع سیاسی جامعه و بدرفتاری خلفای عباسی با اهل بیت اشاره نمود. یکی از مواردی که در روایات نقل شده، دستور خلیفه برای دستگیری ایشان به دلیل ملاقات با امام هادی (ع) بوده که با نقل مکان به مناطق مختلف برای یعدم دستگیری و به زندان افتادن، در نهایت به شهر ری رسیدند و در همین شهر به زندگی ادامه دادند.
لازم به ذکر است در زمان ایشان این منطقه یکی از معتبرترین شهر های شیعه نشین به حساب می آمد و همین دلیل انتخاب آن توسط حضرت عبدالعظیم حسنی بود. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله جاهای لاکچری مشهد را بخوانید. حضرت بعد از سکونت در شهر ری با شیعیان در تماس بودند و همین امر سبب شد تا هویت ایشان بین مسلمین و مسلمات در این منطقه بیشتر شود و مراجعین ایشان روز به روز افزوده شود تا وی بتواند سوالات و شبهه های افراد را حل کنند. یکی از مواردی که درباره ایشان و اسکانشان در شهر ری مشخص نیست.
حرم شاه عبدالعظیم حسنی کجاست؟
شاه عبدالعظیم یا همان شابدلعظیم، یکی از جاهای دیدنی تهران است که در شهر ری و در جنوب استان تهران قرار گرفته است. این جاذبه که محل دفن عبدالعظیم حسنی است، به عنوان یکی از آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله جاهای زیارتی اصفهان را بخوانید. حضرت عبدالعظیم حسنی، از نوادگان امام حسن مجتبی (ع) است که در سال 173 هجری قمری در شهر مدینه متولد شد. ایشان یکی از شخصیتهای بارز سیاسی، مذهبی و از عالمان برجسته در زمان خود بود.
چرا مردم به زیارت شاه عبدالعظیم میروند؟
حرم مطهر شاه عبدالعظیم حسنی یکی از مهمترین اماکن مذهبی ایران و تهران است که معماری زیبایی نیز دارد. بازار همجوار این حرم که قدمتی 500 ساله دارد از دیگر جذابیتهای شاه عبدالعظیم است. مکانی که حالوهوایی سنتی دارد و برای یک خرید دلچسب جان میدهد. در حقیقت این بازار، جزئی جدا نشدنی از حرم مطهر است و همین بافت سنتی است که مردم را برای زیارت به اینجا میکشاند.
معرفی قسمت های مختلف حرم عبدالعظیم حسنی
اگر به این حرم مراجعه کرده باشید قطعا بخش های متفاوتی را هم چون ضریح نقره ای، صحن تازه، غرفه های مختلف، ایوان های احداث شده در اطراف صحن تازه، ساختمان مدرسه امین السلطان، باغ جیران، باغ توتی، بارگاه امامزاده طاهر که در بخش شرقی حرم عبدالعظیم حسنی قرار گرفته و در زمان ناصرالدین شاه به همت رضا قلی خان ساخته شده، ایوان آینه، کفش داری های مختلف، ضریح نقره امامزاده حمزه که در دوران قاجار به وجود آمده و… مشاهده کرده اید.
تمامی این بخش ها در زمان های مختلف تاریخ ساخته شده اند و در حال حاضر نیز مرمت و ساخت و ساز ادامه دارد تا این بنا به آیندگان در صحت کامل برسد. بعد از دیدن دیگر جاهای پایتخت همانند کاخ مرمر تهران بهتر است سری به این مجموعه زیارتی و تاریخی هم بزنید تا سفرتان را پربارتر نمایید. در اینجا به معرفی بیشتر چند مورد از بخش های مهم حرم خواهیم پرداخت.
آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)
بنای آرامگاه به سبک سلجوقی ساخته شده است و چهار طاق مورب در سقف آن میخورد که اصطلاحا گوشواره نامیده میشوند و در بناهای سلجوقی متداول هستند. در تمام قسمتها برای تزیین از هنر آینهکاری استفاده شده و جلوه خاصی به فضا بخشیده است. اولین آینهکاریها در زمان فتحعلی شاه صورت گرفت، سپس در زمان ناصرالدین شاه ادامه یافت و آخرین مرحله آینهکاری به دستور امین السلطان انجام شد. در سراسر حرم، آیات و احادیثی با خطوط زیبا نقش شده اند. مسجد زنانه در شرق حرم و مسجد مردانه در غرب آن واقع شده و در جنوب بنا نیز محل دفن ناصرالدین شاه قرار دارد.
- گنبد و مناره ها
اولین گنبد این آستان توسط علویان طبرستان و به دستور محمد، پسر زید داعی علوی (از علویان طبرستان) به شکلی ساده ساخته شد و در عصر آل بویه تغییراتی روی آن صورت گرفت. این گنبد در دوره سلجوقیان به دستور مجدالملک، وزیر وقت، جای خود را به گنبدی بزرگ و باشکوه داد که همان گنبد امروزی بناست. گفته میشود این گنبد در گذشته به صورت مخروطی یا هرمی بوده و سپس شکلش را تغییر داده و آن را مدور کردهاند. در عصر صفوی قسمتهای داخلی و بیرونی گنبد با همین هنر زینت یافت و روکش طلا در دوران ناصرالدین شاه جلوه دیگری به گنبد داد.
- ضریح و صندوق
قدیمیترین اثر تاریخی این مجموعه صندوق حرم حضرت عبدالعظیم است که به دستور خواجه نجمالدین محمد – از وزرای قرن هشتم هجری قمری- ساخته شده است. در چهار طرف این صندوق، آیات قرآن به خط نسخ و ثلث برجسته دیده میشود و در جایجای آن زیارتنامهها به خط برجسته ثلث به چشم میخورد. این صندوق از چوبهای عود، ترنج، عود، گردو و نوفل ساخته شده است.
باغ طوطی
این باغ در واقع نام قبرستانی است که در حرم شاه عبدالعظیم قرار گرفته و هم چنین هم جوار با مدرسه امین السلطان نیز می باشد. این قبرستان تاریخی به عنوان بخشی از صحن حرم به حساب نمی آید و هنگام خروج از بخش غربی بارگاه باغ طوطی قابل دیدن می باشد. با رفتن به این باغ می توانید نمایی دیدنی از حرم را داشته باشید که برای تصویر برداری بسیار مناسب می باشد. گنبد ها و مناره های دیده شده در این قاب می تواند برای ثبت تصویر زیبا ترین باشد.
شایان ذکر است در این باغ کالبد افراد مهمی به خاک سپرده شد اند که هر کدام در حرفه ی خود از جمله بهترین ها بوده اند. قبرستان باغ طوطی همانند یک کتاب تاریخی می ماند که با قدم گذاشتن در آن گویی رد تاریخ قدم گذاشته اید.
باغ جیران
ناصرالدین شاه قاجار همسران زیادی داشت و به همین دلیل نیز بین مردم ادوار مختلف معروف شده است. یکی از همسران وی که سوگولی او بود از زیبا ترین و محبوب ترین زن های شاه بود که به دلیل بیماری سل از دنیا رفت. ناصرالدین شاه سوگولی خود جیران را تا لحظه مرگ از یاد نبرد و برای به خاطر ماندن نامش، قسمتی از حرم شاه عبدالعظیم حسنی را انتخاب کرد و نام او را بر آن گذاشت.
باغ جیران از همان زمان تاکنون به یادگار مانده و بعد ها ناصرالدین شاه را نیز که در حرم شاه عبدالعظیم به وسیله میرزا رضا کرمانی به قتل رسید، در کنار همسر مورد علاقه اش در همین باغ جیران به خاک سپردند. اگر به حرم عبدالعظیم حسنی مراجعه کردید، به ضلع غربی بارگاه رفته و این باغ را از نزدیک ببینید.
موزه بارگاه شاه عبدالعظیم
همان طور که گفته شد این حرم قدمت بالایی داشته و همین امر نیز سبب شده تا اشیای گران بها و ارزنده ای نیز از این مجموعه به یادگار بماند. این اشیاء در موزه حرم عبدالعظیم حسنی نگه داری می شوند. این اشیا شامل موارد مختلفی هم چون مواردی است که مردم و شاهزاده ها و ثروتمندان در ادوار مختلف به این مجموعه اهدا کرده اند که اکنون به عنوان آثار نفیس ایران اسلام شناخته می شوند. این قسمت را می توانید بعد از تماشای نقاط دیدنی دیگر پایتخت همانند دربند تهران ببینید تا سفر خود را پربار تر نمایید.
از جمله اشیاء و آثاری که می توان به آن اشاره نمود به شرح زیر می باشد:
- از آن جا حرم قدمت زیادی دارد، بخش های تشکیل دهنده آن نیز قدیمی هستند لذا یکی از آثار موجود در موزه درب های مختلف از ادوار متفاوت می باشد که مربوط به دوران تیموریان، صفویان و قاجاریان می شوند. قدیمی ترین درب های موجود به قرون 6 و 7 قمری برمی گردد.
- از دیگر آثار قدیمی می توان به قفل هایی فولادی و کتیبه دار اشاره نمود که برای ضریح ها و درب های مختلف استفاده میشده اند.
- اشیای سفالی که قدمتشان از هزاره چهارم قبل از میلاد تا قرن 13 قمری بوده و آثار سفالی دیگری که به واسطه سازمان میراث فرهنگی در این موزه وجود دارند.
- نقاشی های مربوط به واقعه کربلا یا قیامت و دیگر موارد مرتبط که از زمان های قدیم به یادگار مانده اند و هم چنین تابلوهای خطاطی و تزئیناتی که همگی در این موزه نگه داری می شوند.
- برخی از اشیاء و آثار فلزی که محدود به حرم نبوده و از هزاره اول پیش از میلاد به جای مانده اند.
مسجد جامع
می توان گفت این مسجد یکی از مهم ترین بخش هایی است که باید از آن نام برد. در مسجد جامع حرم عبدالعظیم حسنی مراسم های متفاوتی اجرا می شوند که از بین آن ها می توان به عزاداری های محرم، نماز های واجب مربو به روز های عید، سخنرانی های مهم و مذهبی، برگزاری جشن های مربوط به تولد ائمه و… اشاره نمود. مسجد جامع ساخته شده از حرم جدا نیست و از جمله مواردی است که در طول تاریخ برای مرمت و ساخت بخش های جدید تاسیس گشته است.
این مسجد در محوطه حرم هبدالعظیم حسنی و در بخش شمالی آن واقع شده که ورودی آن از صحن عتیق می باشد. اگر قصد دارید به شاه عبدالعظیم بروید سعی کنید در یک مناسبت خاص باشد تا از مسجد جامع حرم نیز استفاده نمایید و بخش های مختلف حرم را زیارت کنید.
بازار شاه عبدالعظیم حسنی
از دیگر بخش های مرتبط با بارگاه حضرت عبدالعظیم حسنی می توان به بازار چسبیده به حرم اشاره نمود. این بازار به نام حضرت عبدالعظیم معروف شده و افراد مختلف در ایران آن را می شناسند. این بازار برای کسانی مناسب است که می خواهند بعد از زیارت و به دنبال سفر خود به این بازار رفته و سوغات مورد نظرشان را برای خانواده یا دوستانشان تهیه نمایند. البته این موضوع را فراموش نکنید که اجناس به فروش گذاشته شده در این بازار شاید قیمت مناسبی داشته باشند ولی مرغوبیت خاصی ندارند و ممکن است برای سوغات مناسب نباشند.
پس اگر می خواهید سوغات با کیفیت تری تهیه کنید بهتر است وقت خود را در این بازار که بسیار بزرگ می باشد هدر ندهید. قدمت بازار شاه عبدالعظیم به دوران صفویه برمی گردد و بهتر است بگوییم که در حدود پانصد سال از عمر آن می گذرد. همانند حرم این بازار نیز دستخوش مرمت و بازسازی در طول تاریخ قرار گرفته و اگر اکنون به بازار بروید می توانید از قسمت غربی بازار به کاروان سرای دو قلو وارد شده و از سمت شرق به یک میدان برسید. در گذشته دور تاجران اشیاء و محصولاتشان را در این بازار می فروختند.
این تاجران که در جاده ابریشم تجارت داشتند برای رونق کسب خود به این بازار مراجعه می کردند. امروزه ولی انواع و اقسام کالاهای مختلف در این بازار به فروش می رسد و قیمت ها نیز به نسبت باقی مکان های دیگر در تهران پایین تر می باشد. در بازار شما کبابی ها و رستوران هایی را می بینید که باتجربه هستند و سابقه زیادی در این زمینه دارند. پس به طور کلی می توان گفت این منطقه برای کسانی که می خواهند در کنار زیارت به گشت و گذار و خرید نیز بپردازند بسیار مناسب می باشد.
مدرسه برهان
در نزدیک و در جوار حرم شاه عبدالعظیم حسنی حوزه علمیه و مدرسه برهان ساخته شده اند و به عنوان بناهایی شناخته می شوند که جزو بخش های مختلف حرم معرفی می گردند.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله سفرهای سیاحتی را بخوانید. یکی از حوزه ها به جای مقبره رضا شاه در اوایل انقلاب ساخته شد و شبانه روزی فعالیت دارد و امکان اقامت طلاب را نیز فراهم آورده. مدرسه برهان نیز حوزه دیگری است که بنای آن در ابتدا با نام عتیق شناخته میشد و قدمت آن به دوره سلجوقیان بر می گردد. این حوزه تا دوران پهلوی مجمعی برای طلاب بود که در مدت حکومت پهلوی این بنا رو به نابودی رفته و دیگر مثل قبل فعالیت نداشت.
از ابتدای انقلاب اسلامی با تلاش شیخ اکبر برهان این بنا مورد بازسازی قرار گرفت و دوباره مشغول به کار شد. در سال 1370 این بنا به دلیل فرسودگی تخریب گشت و ساختمان جدیدی تحت عنوان مدرسه علمیه نوین به وجود آمد. متراژ مدرسه برهان نوین 5000 متر مربع می باشد و از سال 1383 تا به حال از طلاب پذیرایی کرده و به فعالیت خود به طور مداوم ادامه می دهد و دانشجویان علوم دینی می توانند دراین مدرسه به تحصیل بپردازند. اگر به حرم شاه عبدالعظیم بروید حتما این حوزه ها را نیز از نزدیک زیارت خواهید کرد.
مدرسه امین السلطان
به به بخش باغ طوطی مراجعه کنید حتما با مدرسه امین السلطان نیز رو به رو خواهید شد. این مدرسه به واسطه ابراهیم خان ظل السلطان تاسیس گشت و سپس جزو وقفیات حرم عبدالعظیم شد. هر چند که قسمت بزرگی از مدرسه از بین رفته ولی هنوز بخشی از آن وجود دارد که می توانید با رفتن به حرم و ورود به قسمت باغ طوطی آن را تماشا کنید. همان طور که گفته شد قبرستان باغ طوطی آرامگاه ابدی شخصیت های مهمی است که به همین دلیل توانسته عده زیادی را به خود جذب کند. شما با رفتن به این بخش از حرم شاه عبدالعظیم قادر خواهید بود تا همزمان دو بخش تاریخی را از نزدیک تماشا نمایید.
سخن پایانی
شما در این مقاله با حرم شاه عبدالعظیم حسنی آشنا شدید.همچنین از بخش های مختلف آن آگاه شدید.اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
این آرامگاه مربوط به دوره ایلخانی، صفوی و قاجار است.
مشاهیر زیادی در حرم شاه عبدالعظیم دفن هستند که از میان آنها می توان به ستارخان، بدیعالزمان فروزانفر و … اشاره کرد. اسامی این مشاهیر مهم را می توانید در مطلب حرم شاه عبدالعظیم منوی بخش های مختلف بیابید.